نقش معمار در جامعه / از خالق سلیقه تا راویِ سرمایه

«در عصر حاضر، فرایند معماری بدل به یک‌روند استاندارد جهان‌شمول شده است که رسالت آن رفع نیازها و رساندن جامعه به امیال و آرزوهایی است که خود نیز تا حد بسیار زیادی متأثّر از جهانی‌شدن انسان مدرن است. نقش مدرن معمار در این روند، بیش از آن‌که معمارانه و بر اساس فلسفه‌ی معماری باشد،فن‌آورانه است.»

به گزارش خبرنگار ایمنا، طی یادداشتی که کاوه امین، دکترای معماری و شهرسازی در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده، آمده است:

«در بلندای تاریخ رابطه میان معماری و جامعه و به‌تبع آن جایگاه معمار در سیر اجتماعیِ جوامع بشری، منشأ شکل‌گیری تمدن‌ها و ایجاد و دگرگونیِ فرهنگ‌ها بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ریشه‌ی این اثرگذاری را می‌توان به مؤلفه‌های درهم‌تنیده و همپوشانیِ معناییِ دانش و فعلِ معماری به‌عنوان محرّک، و کالبدِ زیستیِ انسان به‌عنوان خروجی و محصول نهاییِ معماری دانست. ساختمان‌ها و شهرهایی که معماران بنانهاده‌اند تبدیل به خاستگاه، گاهواره و بستر شکل‌گیریِ تمدن‌ها و فرهنگ‌ها بوده‌اند. در سوی دیگر این معادله، معماران خود متأثّر از قدرت تمدّن و فرهنگی بوده‌اند که در آن روزگار گذرانده‌اند و جهان‌بینی و پارادایم‌های دانش خود را در میان تاروپود آن کسب کرده‌اند.

این رابطه‌ی دوسویه را می‌توان در بازه‌ی وسیعی از تاریخ، تعریف‌کننده‌ی نقش معماران در قبالِ جامعه‌ای دانست که در بطن آن رشد کرده و بالیده بودند.

با افزایش ارتباطات و تبادلات در قرون هجدهم و نوزدهم میلادی و پخش و گسترشِ عالم‌گیر دانش معماری در گوشه و کنار جهان، سبک‌ها، شیوه‌ها و مکاتب معماری از شاکله‌ی بومی و منطقه‌ای بیرون آمده و گفتمانی نوین را بر پایه‌ی دیالکتیکِ حاکم بر ارتباطات متقابل آغاز کرد. مکاتب تلفیقیِ معماری که ناشی از این گفتمان بود به‌تدریج معماری را به یک عامل همسو ساز جهانی بدل می‌نمود و معماران را از چارچوب محدود به جغرافیای پیشین به آزادیِ مکانی و اندیشه‌ای رهنمون می‌ساخت.

در این گذارِ تاریخی، معمارانی که درگذشته در ارتباط و گفتمان مستقیم با جامعه‌ی محیط بر خود بودند به‌تدریج به‌سوی یکپارچگیِ مضمون حرکت کرده و پیوندهای اندیشه‌ای و فلسفیِ خود با جوامع محلی را کمرنگ نمودندکردند. حاصل این تطوّر، یک تغییر بنیادین در نقش کلاسیک معمار به‌عنوان روایت‌گرِ تمدن بود. معماران که با دریافت اثرات فرهنگ و تمدن و ترجمان آن به زبان کالبد و ساختار در کسوت راوی و خالقِ تمدن شناخته می‌شدند، حال با تغییر در سرچشمه‌های شناخت و دریافت، دیدگاه و دغدغه‌ای جهان‌پهنا یافته‌اند که حال باید در جغرافیای قبلی، جایگزینِ کالبدِ گذشته می‌شد. این تغییر در آبشخورهای معماری بود که جایگاه و نقش معمار را به‌صورت هم‌زمان و توأمان در برابر جامعه دگرگون ساخت؛ جایگاه او را از یک عضو دارایِ تخصص و دانشِ معماری در جامعه‌ی بومی، به نماینده‌ی جامعه‌ی متخصصان جهانی در جامعه و نقشِ اجتماعیِ او را از روایت‌گر دغدغه‌های محلی به خالق ساختارهای جهانی در پاسخ به نیازهای محلی تبدیل کرد.

در عصر حاضر، فرایند معماری بدل به یک‌روند استاندارد جهان‌شمول شده است که رسالت آن رفع نیازها و رساندن جامعه به امیال و آرزوهایی است که خود نیز تا حد بسیار زیادی متأثّر از جهانی‌شدن انسان مدرن است. نقش مدرن معمار در این روند، بیش از آن‌که معمارانه و بر اساس فلسفه‌ی معماری باشد، فن‌آورانه و بر اساس برآیندِ دانشِ جهانی است.

در جامعه‌ی امروز ایران نیز که درگذشته‌ی خود معماران را به‌عنوان بخشی از جامعه و پرچم‌دار تبدیل دغدغه‌های انسانی به کالبد شهری قلمداد می‌کرده است، نقشی جدید برای معماران اندیشیده شده است: تبدیل‌کننده‌ی خواسته‌های سفارش‌دهنده‌ی طراحی به ادبیات قابل‌درک و قابل‌پذیرش برای مجموعه‌ی مدیریت شهری و نظام‌مهندسی. این نقش جدید، معمار را با هویت جدیدی بازتعریف می‌کند، هویتی مبتنی بر حضور قدرتمند عامل بازار و ترجیح عمومیِ جامعه و کارفرما در کلّ فرایند طراحی. معمار در این نقش جدید به تبعیت از بازار دست به طراحی می‌زند و از منظر اولویت، در پی خواسته‌های بازار قرار می‌گیرد.

عامل اصلی این تغییر نقش را می‌توان ناشی از قدرت سرمایه در شکل‌گیری معماری دانست. سرمایه‌ای که در نبودِ آن، معمار توانایی تبدیل اندیشه‌های خود به معماری و شکل‌دهی به کالبد را نخواهد داشت. سرمایه‌ای که قدرت تصمیم‌گیری دارد و ابتکار عمل را از معمار گرفته و در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.

برای معماران امروز بیش از دو مسیر نمی‌توان تصوّر نمود: نخست مسیری است که از پذیرفتن قدرت مطلق سرمایه و بازار بر جنبه‌ی خلاقانه‌ی معماری می‌گذرد و معمار را در موضع انفعال قرار می‌دهد. در این مسیر نقش معمار به طراح تقلیل می‌یابد و وظیفه‌ی اصلیِ او دریافت خطوطِ اندیشه، مفاهیم و فلسفه‌ی طراحی از بازار و عمل به خواسته‌های آن خواهد بود.

در مسیر دوم امّا معمار با تکیه‌بر قدرت نفوذ اجتماعی و متقاعدسازیِ خود و تلفیق دانش و فلسفه‌ی معماری با علم و هنر مذاکره و حفظ موضعِ خلاقیت، دست به اثرگذاری، نه‌تنها در ایجاد کالبد و ساختار معمارانه، بلکه در ساحتِ فرهنگ و ارتقای سلایق مخاطبان می‌زند. با ایفای این نقش، معمار می‌تواند در جایگاه هدایت‌گر و راهبر سلیقه‌ی ساختاری جامعه قرارگرفته و با اثرگذاری برجهت حرکت سرمایه، نقش سنتی خود را به‌عنوان خالق تمدن و صیقل دهنده‌ی فرهنگ بازیابد.

صدالبته چنین چرخش بزرگی در جریانات اجتماعیِ معماری نیازمند اتخاذ سیاست‌ها و تصمیمات پیش‌اندیشیده، آموخته‌شده و مبتنی بر دانشِ عمیق نسبت به جامعه است که می‌توان آن‌را بنیادین‌ترین نیاز امروز معماران در جهان و ایران دانست.

کد خبر 654924

منبع: ایمنا

کلیدواژه: فرآیند معماری كاوه امين شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق نقش معمار ی معماری فلسفه ی جامعه ی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۴۰۰۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعتماد اجتماعی مردم به فرهنگیان مهمترین سرمایه آموزش و پرورش است 

به گزارش خبرنگار مهر، رضا رضایی، ظهر سه شنبه در مراسم گرامیداشت هفته معلم در شهرستان فهرج گفت: آماده سازی دانش آموزان برای پذیرش نقش‌های مختلف مهمترین رسالت معلمان است.

وی با اشاره به اینکه توجه به شورای آموزش و پرورش، شورای دانشگاه و شورای حوزه ضرورتی انکار ناپذیر در راستای توسعه و پیشرفت کشور است افزود: شورای آموزش و پرورش مهمترین شورای در هر استان و شهرستانی است.

وی افزود: از نظر کیفی نیز آموزش و پرورش تأثیر گذار ترین دستگاه اجرایی کشور است، زیرا هیچ فردی در جامعه وجود ندارد که بدون تعلیم و تربیت رشد کرده و تعالی یابد.

مدیر کل آموزش و پرورش استان کرمان افزود: مقبول‌ترین گروه اجتماعی فرهنگیان هستند و در بین ادارات و دستگاه‌های دولتی مدارس علیرغم همه کمبودها، به انتخاب مردم در زمینه انجام تعهدات در رأس قرار دارند.

رضا رضایی، تکریم مقام معلم را از وظایف اصلی افراد جامعه برشمرد و گفت: منزلت و ارتقا جایگاه معلم باید در راستای نهادینه کردن فرهنگ قدرشناسی در جامعه افزایش یابد.

وی با بیان اینکه بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌تواند اهداف مهم تعلیم و تربیت را محقق سازد، تصریح کرد: همه مردم و دستگاه‌های اجرایی باید به آموزش و پرورش کمک کنند تا دستگاه تعلیم و تربیت دانش آموز طراز جمهوری اسلامی را پرورش دهد.

رضایی، با اشاره به موفقیت‌های آموزش و پرورش استان کرمان در حوزه‌های مختلف گفت: دولت سیزدهم توجه ویژه ای به آموزش و پرورش دارد و خوشبختانه بودجه آموزش و پرورش به ۱۳ درصد از بودجه کل دولت افزایش یافته است.

کد خبر 6099571